ច្បាប់ស្តីពីការប្រឆាំងការមិនទទួលស្គាល់ឧក្រិដ្ឋកម្មដែលប្រព្រឹត្តឡើងក្នុងរយៈកាលនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ
ច្បាប់ស្តីពីការប្រឆាំងការមិនទទួលស្គាល់ឧក្រិដ្ឋកម្មដែលប្រព្រឹត្តឡើងក្នុងរយៈកាលនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ មានគោលបំណងទប់ស្កាត់កុំឱ្យឧក្រិដ្ឋកម្មនៃរបបនេះត្រឡប់មកវិញ, ផ្តន្ទាទោសបុគ្គលមិនទទួលស្គាល់ និង ដើម្បីជំនួសច្បាប់ស្ដីពីការប្រឆាំងការមិនទទួលស្គាល់ឧក្រិដ្ឋកម្មដែលប្រព្រឹត្តឡើងក្នុងរយៈកាលនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ដែលប្រកាសឱ្យប្រើកាលថ្ងៃទី២៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៣។
ច្បាប់ស្តីពីការប្រឆាំងការមិនទទួលស្គាល់ឧក្រិដ្ឋកម្មដែលប្រព្រឹត្តឡើងក្នុងរយៈកាលនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ មាន ៧មាត្រាប៉ុណ្ណោះ បានកំណត់បទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ ១បទល្មើស ត្រង់មាត្រា ៣ កំណត់ឈ្មោះ “
បទមិនទទួលស្គាល់ជាសាធារណៈនូវឧក្រិដ្ឋកម្មដែលប្រព្រឹត្តឡើងក្នុងរយៈកាលនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ”។ ហើយបទល្មើសនេះ ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ឆ្នាំ ទៅ ៥ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី, ដប់លាន រៀល ទៅ ហាសិបលាន រៀល។
ច្បាប់ស្តីពីការចាត់ចែងជាបណ្តោះអាសន្ននូវវត្ថុចាប់យក
ច្បាប់ស្តីពីការចាត់ចែងជាបណ្តោះអាសន្ននូវវត្ថុចាប់យក បង្កើតឡើងក្នុងគោលបំណង កំណត់អំពីលក្ខខណ្ឌ សមត្ថកិច្ច និងនីតិវិធីក្នុងការចាត់ចែងជាបណ្តោះអាសន្ននូវវត្ថុ ចាប់យកនៅក្នុងរឿងក្តីព្រហ្មទណ្ឌ ក្នុងគោលបំណងរក្សាតម្លៃសេដ្ឋកិច្ចនៃវត្ថុចាប់យកទាំងនោះ ព្រមទាំង ការពារផលប្រយោជន៍របស់ម្ចាស់នៃវត្ថុចាប់យក ឬរបស់បុគ្គលពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត និងការពារផលប្រយោជន៍សាធារណៈ។
និយមន័យពាក្យ ការចាត់ចែងជាបណ្តោះអាសន្ន ត្រូវបានកំណត់ក្នុងមាត្រា ៣ នៃច្បាប់ថា សំដៅដល់ការលក់ឡាយឡុងនូវវត្ថុចាប់យកដែលអាចជាកម្មវត្ថុ នៃការចាត់ចែងជាបណ្តោះអាសន្ន ឬការចាត់ចែងក្នុងទម្រង់ណាមួយផ្សេងទៀតក្រៅពីការលក់ ឡាយឡុង តាមការកំណត់ក្នុងច្បាប់នេះ នៅមុនពេលមានការសម្រេចនៅក្នុងសាលក្រម ឬសាលដីកា ស្ថាពររបស់តុលាការ។
ច្បាប់ស្តីពីការចាត់ចែងជាបណ្តោះអាសន្ននូវវត្ថុចាប់យក មាន ៤ ជំពូក និង ១៥មាត្រា អនុវត្តចំពោះវត្ថុទាំងអស់ដែលត្រូវបានចាប់យកនៅគ្រប់ដំណាក់កាលនៃនីតិវិធីនៅក្នុងរឿងក្តីព្រហ្មទណ្ឌ។ ដំណាក់កាលនៃនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ មាន៤ ដំណាក់កាលដូចជា ដំណាក់កាលមន្ត្រីស៊ើបអង្កេត (នគរបាលយុត្តិធម៌ ឬប៉ូលិស) ដំណាក់កាលអយ្យការ(ព្រះរាជអាជ្ញា) ដំណាក់កាលស៊ើបសួរ(ចៅក្រមស៊ើបសួរ) ដំណាក់កាលជំនុំជម្រះ (ចៅក្រមជំនុំជម្រះ) ដែលជាដំណាក់កាលនៅតលាការជាក់ទាម ឬសាលាការខេត្តក្រុង។ ប៉ុន្តែផ្អែកតាម មាត្រា ៧, មាត្រា ៨ និងមាត្រា ៩ នៃច្បាប់នេះ គឺ ដំណាក់កាលមន្ត្រីស៊ើបអង្កេត (នគរបាលយុត្តិធម៌ ឬប៉ូលិស) ពុំអាចអនុវត្ត ការចាត់ចែងជាបណ្តោះអាសន្ន។
សម្រាប់ទម្រង់ បែបបទ និងនីតិវិធីនៃការចាត់ចែងជាបណ្តោះអាសន្ន គឺមានកំណត់នៅក្នុងមាត្រា ១១ នៃ ច្បាប់ស្តីពីការចាត់ចែងជាបណ្តោះអាសន្ននូវវត្ថុចាប់យក មានខ្លឹមសារថា ការចាត់ចែងជាបណ្តោះអាសន្ននូវវត្ថុចាប់យកនេះ ជាគោលត្រូវធ្វើក្នុងទម្រង់ជាការលក់ឡាយឡុង ឬទម្រង់ផ្សេងក្រៅពីការលក់ឡាយឡុង ហើយបែបបទ និងនីតិវិធី ត្រូវកំណត់ដោយប្រកាសរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌។
ប្រៀបធៀបបទល្មើស និងទោសរវាងច្បាប់ទាំងពីរ
ច្បាប់ស្តីពីការប្រឆាំងការមិនទទួលស្គាល់ឧក្រិដ្ឋកម្មដែលប្រព្រឹត្តឡើងក្នុងរយៈកាលនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ គឺមានកំណត់បទល្មើសនៅត្រង់មាត្រា ៣ នៃច្បាប។ ចំណែក ច្បាប់ស្តីពីការចាត់ចែងជាបណ្តោះអាសន្ននូវវត្ថុចាប់យក ពុំមានកំណត់អំពើណាមួយជាបទល្មើសឡើយ ដោយច្រើនមានខ្លឹមសារពីបែបបទនិងយន្តការនៃការអនុវត្ត។
នីតិវិធីបង្កើតច្បាប់ទូទៅ និងការចូលជាធរមាន
ពាក្យ សេចក្តីព្រាងច្បាប់ គឺជាអត្ថបទច្បាប់កំពុងរៀបរៀងចេញពីគំនិតផ្តើមរដ្ឋាភិបាល ដែលមានក្រសួង ឬស្ថាប័នជាអ្នករៀបចំលម្អិត។ នៅកម្ពុជា ដើម្បីបង្កើតច្បាប់បាន នីតិករ ឬស្ថាប័នជំនាញត្រូវរៀបចំជាសេចក្តីព្រាងច្បាប់ ឬសេចក្តីស្នើច្បាប់(ដំណាក់កាលទី១), ដាក់ជូនទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី(ដំណាក់កាលទី២), បន្តទៅរដ្ឋសភា(ដំណាក់កាលទី៣), បន្តទៅព្រឹទ្ធសភា(ដំណាក់កាលទី៤) និងបន្តទៅព្រះមហាក្សត្រប្រកាសឱ្យប្រើ(ដំណាក់កាលទី៥) ជានីតិវិធីអនុម័តច្បាប់ទូទៅ។
ដូច្នេះច្បាប់ស្តីពីការប្រឆាំងការមិនទទួលស្គាល់ឧក្រិដ្ឋកម្មដែលប្រព្រឹត្តឡើងក្នុងរយៈកាលនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ និង ច្បាប់ស្តីពីការចាត់ចែងជាបណ្តោះអាសន្ននូវវត្ថុចាប់យក គឺស្ថិតនៅក្នុងដំណាក់កាលទី៥ នៃនីតិវិធីបង្កើតច្បាប់ ដែលត្រូវបានយកមកអនុវត្តនៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ចាប់ពីថ្ងៃទី២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥។
គួរបញ្ជាក់ការផ្សព្វផ្សាយខ្លឹមសារលម្អិតនៃសេចក្តីព្រាងច្បាប់ទាំងពីរនេះ ពុំមានដូចការតាក់តែងសេចក្តីព្រាងច្បាប់ធម្មនុញ្ញស្តីពីវិសោធនកម្ម កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២ ឡើយ ហើយរងចាំរហូតដល់ថ្ងៃទី១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ ទើបមានការផ្សព្វផ្សាយតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរបស់ក្រសួង និងស្ថាប័នផ្សេងៗ។ ប្រសិនបើក្រសួងយុត្តិធម៌ ឬទីស្តីការគណរដ្ឋមន្ត្រី ឬរដ្ឋសភា បង្ហាញនូវខ្លឹមសារលម្អិតជាច្រើនជុំវិញវិញការតាក់តែងសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ គឺពិតជាល្អសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ និងអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ ក៏ដូចជាផ្នែកមួយដែលលើកកម្ពស់ការផ្សព្វផ្សាយច្បាប់ជូនសាធារណជន។