សាលាដំបូង និងអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានី ខេត្ត ទូទាំងប្រទេស ចាត់ការសំណុំរឿងបានចំនួន ៧៨ ៣៦៥ នៃចំនួនសំណុំរឿងសរុប ១២១ ៥៥៣ ដោយប្រើពេល ៦ខែ តែប៉ុណ្ណោះ។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ក្រសួងយុត្តិធម៌ ចេញថ្ងៃទី១១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤។
សំណុំរឿងដែលបានដោះស្រាយរួចទាំង ៧៨៣៦៥ មានប្រភេទសំណុំរឿងដូចជា រឿងព្រហ្មទណ្ឌ រឿងរដ្ឋប្បវេណី និងរឿងក្តីដទៃទៀត។ ក្នុងចំណោមសំណោមសំណុំរឿងទាំងនេះ គឺមិនបានកំណត់អំពីប្រភេទរឿងនីមួយៗមានសំណុំរឿងប៉ុន្មានឡើយ និងជាពិសេសប្រភេទបទល្មើសអ្វីខ្លះ។ មួយវិញទៀតក៏គួរមានថារឿងដែលបានដោះស្រាយទាំងអស់ស្ថាពរ ឬទេ ព្រោះអាចបង្កទៅជាការស្ទះសំណុំរឿងនៅតុលាការជាន់ខ្ពស់បន្ត។
បើពិនិត្យទៅលើចំនួនសំណុំរឿងសរុប គឺសំណុំរឿងដែលកំពុងត្រូវបានដោះស្រាយនៅតាមសាលាដំបូងមាន ៤៣១៨៨ សំណុំរឿងទេ។ ក្នុងទិដ្ឋាភាពច្បាប់ សង្គម វប្បធម៌ សាសនា សំណុំរឿង ៤៣១៨៨ សំណុំរឿង គឺបង្ហាញពីបញ្ហាជាច្រើនជាច្រើនរបស់ពលរដ្ឋដែលកំពុងមានសម្ពាធពាក់ព័ន្ធវិស័យតុលាការ។
រយៈពេល ៦ខែ ដែលសាលាដំបូងរាជធានី ខេត្ត អនុវត្តកន្លងមកនេះ គឺព្រោងពេលដែលក្រសួងយុត្តិធម៌បានដាក់ចេញនូវយុទ្ធនាការចំនួន ២ រួមមាន៖ (១)-យុទ្ធនាការជំរុញ និងពន្លឿនការដោះស្រាយរឿងក្តីនៅតាមតុលាការ និង (២)- យុទ្ធនាការត្រួតពិនិត្យ និងដោះស្រាយភាពមិនប្រក្រតីនៅតាមតុលាការ ដើម្បីពង្រឹង និងលើកកម្ពស់សេវាយុត្តិធម៌ និងគុណភាពនៃយុត្តិធម៌ កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤។
ជាមួយរយៈពេល ៦ ខែនេះដែរ គណៈបញ្ជាការដឹកនាំយុទ្ធនាការទាំង ២ បានទទួលពាក្យបណ្ដឹងពី ពលរដ្ឋចំនួន ១ ៤៧៤ បណ្តឹង ដែលប្តឹងពីបញ្ហាយឺតយ៉ាវក្នុងនីតិវិធីតុលាការចំនួន ៧៨៦ បណ្តឹង និងប្តឹងពីភាពមិនប្រក្រតីក្នុងនីតិវិធីតុលាការចំនួន ៦៩៨ បណ្ដឹង ។
បណ្តឹងស្នើសុំពន្លឿនការដោះស្រាយរឿងក្តីនៅតាមតុលាការ ចំនួន ៧៨៦ បណ្តឹង ត្រូវបានតុលាការដោះស្រាយរួច ៦៤០ បណ្តឹង។ ដូចច្នេះនៅសល់ ១៤៦ បណ្តឹង ដែលតុលាការពុំទាន់ដោះស្រាយ។ ចំណែកបណ្តឹងស្នើសុំឱ្យមានការត្រួតពិនិត្យភាពមិនប្រក្រតីនៅតាមតុលាការចំនួន ៦៩៨ បណ្ដឹង ត្រូវបានតុលាការដោះស្រាយរួចប្រហែល ២០០បណ្តឹង។ ដូចច្នេះនៅសល់ជាង ៤០០ បណ្តឹង ដែលតុលាការពុំទាន់ដោះស្រាយ។
ជាកិច្ចការល្អដែលថា មេធាវីស្ម័គ្រចិត្តទីប្រឹក្សាក្រសួងយុត្តិធម៌ ចំនួន ៩២រូប បានជួយការពារក្តី ដោយឥតគិតថ្លៃជូនពលរដ្ឋ ដែលបានដាក់ពាក្យស្នើសុំមកតាម លេខាធិការដ្ឋាននៃគណៈបញ្ជាការដឹកនាំយុទ្ធនាការទាំង ២។
ជុំវិញបណ្តឹងទាំង ១ ៤៧៤ ពុំមានកំណត់អំពីប្រភេទនៃបណ្តឹង ប្រភេទនៃរឿងព្រហ្មទណ្ឌ ឬរដ្ឋប្បវេណី ឬផ្សេងៗ មូលហេតុនៃការប្តឹង និងចំណុចលម្អិតផ្សេងៗទៀតឱ្យច្បាស់ទេ។
ផ្អែកតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានខាងលើ សំណុំរឿងអាទិភាព ៤ ដែលដាក់ចេញដោយគណៈបញ្ជាការដឹកនាំយុទ្ធនាការទាំង ២ រួមមានសំណុំរឿងអត្រានុកូលដ្ឋាន, សំណុំរឿងចរាចរណ៍, សំណុំរឿងគ្រឿងញៀន និងសំណុំរឿងក្មេងទំនើង ត្រូវបានតុលាការដោះស្រាយបានយ៉ាងច្រើន និងមានការឃុំខ្លួនច្រើននាក់ផងដែរ។ ដូច្នេះរងចាំមើលអំពីវិធានការវិន័យ ឬវិធានការច្បាប់បែបណាទៅលើភាពមិនប្រក្រតីនៅតុលាការ។
សំណុំរឿងអត្រានុកូលដ្ឋាន មុនពេលយុទ្ធនាការមានតែ ៤៩៨៣ សំណុំរឿង, តែគ្រាន់តែរយៈ ៦ ខែសោះមានថែម ២១៨៤៥ សំណុំរឿង ដែលនាំឱ្យសរុប ២៦៨១៨ ក៏ត្រូវបានតុលាការដោះស្រាយ ចប់សព្វគ្រប់ចំនួន ១៩៧៩៨ ស្មើនឹង ៩០% នៃសំណុំរឿងសរុប។ រយៈ ៦ ខែ កើនសំណុំរឿងខ្លាំងបែបនេះក៏ជាការមួយពិចារណា។
សំណុំរឿងចរាចរណ៍ មុនពេលយុទ្ធនាការមានតែ ១០៤១ សំណុំរឿង, តែគ្រាន់តែរយៈ ៦ ខែសោះមានថែម ២៤១៩ សំណុំរឿង ដែលនាំឱ្យសរុប ៣៤៦០ ក៏ត្រូវបានតុលាការដោះស្រាយ ចប់សព្វគ្រប់ចំនួន ២៤៣៨ ស្មើនឹង ៧០% នៃសំណុំរឿងសរុប។ រយៈ ៦ ខែ កើនសំណុំរឿងបែបនេះក៏ជាការមួយពិចារណា។
គួរគូសបញ្ជាក់ថានៅក្នុងរឿងគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ ក្រសួងយុត្តិធម៌មានការប្តេជ្ញាថា “បុកគេស្លាប់ បង់លុយ ហើយរួចខ្លួន គឺលែងមានទៀតហើយ”។ ដែលជាចំណុចរសើបមួយនៅក្នុងសង្គម ខណៈដែលពលរដ្ឋយល់ឃើញថាការដាក់ទោសពាក់ព័ន្ធបទល្មើសចរាចរណ៍នៅមានកម្រិតស្រាល និងជាបទល្មើសឆក់យកជីវិតមនុស្សជាប្រចាំថ្ងៃ។
សំណុំរឿងគ្រឿងញៀន គឺគ្មានទិន្ន័យតួលេខដែលបង្ហាញអំពីសំណុំរឿងដោះស្រាយ គ្រាន់តែមានការណែនាំជាច្រើនដោយប្រកាន់គោលការណ៍តម្លាភាព ម៉ឺងម៉ាត់ និងត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ និង ស្អាតស្អំ។
សំណុំរឿងក្មេងទំនើង រយៈពេល ៤៧ថ្ងៃ ពីថ្ងៃទី២៣ ខែឧសភា ដល់ ថ្ងៃទី១១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ គឺសាលាដំបូងបានចាត់ការសំណុំរឿង ២៩៧ មានជនសង្ស័យ ១៦១៦នាក់ ត្រូវអនុវត្តច្បាប់។ ប៉ុន្តែបើនៅក្នុងព័ត៌មានក្រសួងយុត្តិធម៌បង្ហាញថា ក្នុងចំណោមក្មេងចំនួន ១៦១៦ នាក់ ហើយតុលាការបានធ្វើការឃាត់ខ្លួនចំនួន ១១៧៧ នាក់។ ពាក្យថាឃាត់ខ្លួនអាចសំដៅដល់ មន្ត្រី ប៉ូលិស ព្រះរាជអាជ្ញា។ ចំណែកការឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ន គឺចៅក្រមស៊ើបសួរ។ គួរពិចារណាការប្រើប្រាស់ពាក្យ ឃាត់ខ្លួននេះ គឺបានត្រឹម ២៤ម៉ោង ហើយចាំបាច់ ២៤បន្ថែម។
ក្មេងទំនើង ១១៧៧នាក់ ដែលកំពុងឃាត់ខ្លួននេះ មិនកំណត់អំពីចំនួននីតិជន អនីតិជន ប្រភេទបទល្មើស និងការទទួលខុសត្រូវនៅឡើយទេ។ ជាពិសេស គឺកំណត់អំពីការដោះស្រាយចំពោះក្មេងៗនីមួយៗបានដល់ដំណាក់កាលមួយណានៃនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ ដើម្បីធានាសិទ្ធិក្មេងៗទាំងអស់ឱ្យឆាប់បានសមាហរណកម្មចូលក្នុងសង្គមវិញបានលឿង សំដៅគិតអំពីអនាគតក្មេងៗជាធំ។
ជុំវិញទិន្នន័យ និងឯកសាខាងលើឃើញពុំមានអង្គភាពសារព័ត៌មានធំៗ យកទៅផ្សព្វផ្សាយឱ្យមានការវែកញែក ពិភាក្សាច្រើនទេ ព្រោះអាចថាការរៀបចំលិខិតពិបាកអាន ពិបាកស្វែងយល់ ដែលជាគួរណាបែងចែកខ្លឹមសារលិខិតឱ្យតាមប្រភេទរឿង សរសេរលម្អិតឱ្យច្បាស់ ចៀសវាងការការញាត់ចូលក្នុងលិខិតតែមួយ។
ផ្នែកតាមឯកសារស្តីពី ខ្លឹមសារសង្ខេបប្រតិបត្តិស្តីពីសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីហិរញ្ញវត្ថុសម្រាប់ការគ្រប់គ្រង ឆ្នាំ២០២៤ ទំព័រ១៧ ចេញដោយក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ បានកំណត់ថា៖ «ការបន្តពង្រឹង និង លើកកម្ពស់គុណភាព និងប្រសិទ្ធភាពនៃប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ ត្រូវបានគ្រោងថវិកាចំនួន ១០,៣ ប៊ីលានរៀល, សមមូលនឹងប្រមាណ ២,៥ លានដុល្លារអាមេរិក»។
នៅក្នុងដំណើរការនីតិវិធីនៅតុលាការ គឺពេលចប់ការដោះស្រាយវិវាទនៅសាលាដំបូងរាជធានី ខេត្ត រួច ដែលចេញជាសាលក្រម, ប្រសិនភាគីណាមិនពេញចិត្តទៅនឹងខ្លឹមសារសាលក្រមនោះ គឺអាចប្តឹងឧទ្ធរណ៍ចំពោះសាលក្រមរបស់សាលាដំបូងនោះទៅតុលាការជាក់ខ្ពស់ គឺសាលាឧទ្ធរណ៍បន្តទៀត ដើម្បីបដិសេធសាលាក្រមនោះដែលប៉ះពាល់ប្រយោជន៍របស់ភាគី។ សាលាឧទ្ធរណ៍ នឹងទទួលពិនិត្យ និងដោះស្រាយការប្តឹងបន្ត។
សាលាដំបូងរបស់កម្ពុជានៅទូទាំងប្រទេស គឺមានចំនួន ២៥ តាមរាជធានី ខេត្តនីមួយៗ ខណៈដែលមន្ត្រីតុលាការមានចំនួន ១៩៤៣នាក់ រួមមានចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញា ក្រឡាបញ្ជី អាជ្ញាសាលា និងសាការី ធ្វើការនៅតាមសាលាដំបូងរាជធានីខេត្តនីមួយៗ គិតត្រឹមឆ្នាំ២០២៣។ ចំនួនមន្ត្រី
សាលាដំបូងរបស់កម្ពុជានៅទូទាំងប្រទេស គឺមានចំនួន ២៥ តាមរាជធានី ខេត្តនីមួយៗ ខណៈដែលមន្ត្រីតុលាការមានចំនួន ១៩៤៣នាក់ រួមមានចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញា ក្រឡាបញ្ជី អាជ្ញាសាលា និងសាការី ធ្វើការនៅតាមសាលាដំបូងរាជធានីខេត្តនីមួយៗ គិតត្រឹមឆ្នាំ២០២៣។ ចំនួនមន្ត្រី
រយៈពេល ៦ខែ ដែលសាលាដំបូងរាជធានី ខេត្ត អនុវត្តកន្លងមកនេះ គឺព្រោងពេលដែលក្រសួងយុត្តិធម៌បានដាក់ចេញនូវយុទ្ធនាការចំនួន ២ រួមមាន៖ (១)-យុទ្ធនាការជំរុញ និងពន្លឿនការដោះស្រាយរឿងក្តីនៅតាមតុលាការ និង (២)- យុទ្ធនាការត្រួតពិនិត្យ និងដោះស្រាយភាពមិនប្រក្រតីនៅតាមតុលាការ ដើម្បីពង្រឹង និងលើកកម្ពស់សេវាយុត្តិធម៌ និងគុណភាពនៃយុត្តិធម៌ កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤។
ជាមួយរយៈពេល ៦ ខែនេះដែរ គណៈបញ្ជាការដឹកនាំយុទ្ធនាការទាំង ២ បានទទួលពាក្យបណ្ដឹងពី ពលរដ្ឋចំនួន ១ ៤៧៤ បណ្តឹង ដែលប្តឹងពីបញ្ហាយឺតយ៉ាវក្នុងនីតិវិធីតុលាការចំនួន ៧៨៦ បណ្តឹង និងប្តឹងពីភាពមិនប្រក្រតីក្នុងនីតិវិធីតុលាការចំនួន ៦៩៨ បណ្ដឹង ។
បណ្តឹងស្នើសុំពន្លឿនការដោះស្រាយរឿងក្តីនៅតាមតុលាការ ចំនួន ៧៨៦ បណ្តឹង ត្រូវបានតុលាការដោះស្រាយរួច ៦៤០ បណ្តឹង។ ដូចច្នេះនៅសល់ ១៤៦ បណ្តឹង ដែលតុលាការពុំទាន់ដោះស្រាយ។ ចំណែកបណ្តឹងស្នើសុំឱ្យមានការត្រួតពិនិត្យភាពមិនប្រក្រតីនៅតាមតុលាការចំនួន ៦៩៨ បណ្ដឹង ត្រូវបានតុលាការដោះស្រាយរួចប្រហែល ២០០បណ្តឹង។ ដូចច្នេះនៅសល់ជាង ៤០០ បណ្តឹង ដែលតុលាការពុំទាន់ដោះស្រាយ។
គួរបញ្ជាក់ថានៅពាក់ព័ន្ធបណ្តឹងពីពលរដ្ឋនៅក្នុងរឿងមិនប្រក្រតីនៅតាមតុលាការ គឺមាន ២៧ ករណីមានភាពមិនប្រក្រតី ដូចជា ១៤ ករណី សង្ស័យអាចមានភាពមិនប្រក្រតី ហើយស្នើសុំឱ្យតុលាការពិនិត្យឡើវិញ, ៩ ករណី បានចាត់ឱ្យមាន ការចុះធ្វើអធិការកិច្ច និង ៤ ករណីទៀត ត្រូវបានរកឃើញថាមានភាពមិនប្រក្រតី ដែលភាគីអាចស្នើសុំការជំនុំជម្រះសាជាថ្មី។
ជាកិច្ចការល្អដែលថា មេធាវីស្ម័គ្រចិត្តទីប្រឹក្សាក្រសួងយុត្តិធម៌ ចំនួន ៩២រូប បានជួយការពារក្តី ដោយឥតគិតថ្លៃជូនពលរដ្ឋ ដែលបានដាក់ពាក្យស្នើសុំមកតាម លេខាធិការដ្ឋាននៃគណៈបញ្ជាការដឹកនាំយុទ្ធនាការទាំង ២។
ជុំវិញបណ្តឹងទាំង ១ ៤៧៤ ពុំមានកំណត់អំពីប្រភេទនៃបណ្តឹង ប្រភេទនៃរឿងព្រហ្មទណ្ឌ ឬរដ្ឋប្បវេណី ឬផ្សេងៗ មូលហេតុនៃការប្តឹង និងចំណុចលម្អិតផ្សេងៗទៀតឱ្យច្បាស់ទេ។
ផ្អែកតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានខាងលើ សំណុំរឿងអាទិភាព ៤ ដែលដាក់ចេញដោយគណៈបញ្ជាការដឹកនាំយុទ្ធនាការទាំង ២ រួមមានសំណុំរឿងអត្រានុកូលដ្ឋាន, សំណុំរឿងចរាចរណ៍, សំណុំរឿងគ្រឿងញៀន និងសំណុំរឿងក្មេងទំនើង ត្រូវបានតុលាការដោះស្រាយបានយ៉ាងច្រើន និងមានការឃុំខ្លួនច្រើននាក់ផងដែរ។ ដូច្នេះរងចាំមើលអំពីវិធានការវិន័យ ឬវិធានការច្បាប់បែបណាទៅលើភាពមិនប្រក្រតីនៅតុលាការ។
សំណុំរឿងអត្រានុកូលដ្ឋាន មុនពេលយុទ្ធនាការមានតែ ៤៩៨៣ សំណុំរឿង, តែគ្រាន់តែរយៈ ៦ ខែសោះមានថែម ២១៨៤៥ សំណុំរឿង ដែលនាំឱ្យសរុប ២៦៨១៨ ក៏ត្រូវបានតុលាការដោះស្រាយ ចប់សព្វគ្រប់ចំនួន ១៩៧៩៨ ស្មើនឹង ៩០% នៃសំណុំរឿងសរុប។ រយៈ ៦ ខែ កើនសំណុំរឿងខ្លាំងបែបនេះក៏ជាការមួយពិចារណា។
សំណុំរឿងចរាចរណ៍ មុនពេលយុទ្ធនាការមានតែ ១០៤១ សំណុំរឿង, តែគ្រាន់តែរយៈ ៦ ខែសោះមានថែម ២៤១៩ សំណុំរឿង ដែលនាំឱ្យសរុប ៣៤៦០ ក៏ត្រូវបានតុលាការដោះស្រាយ ចប់សព្វគ្រប់ចំនួន ២៤៣៨ ស្មើនឹង ៧០% នៃសំណុំរឿងសរុប។ រយៈ ៦ ខែ កើនសំណុំរឿងបែបនេះក៏ជាការមួយពិចារណា។
គួរគូសបញ្ជាក់ថានៅក្នុងរឿងគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ ក្រសួងយុត្តិធម៌មានការប្តេជ្ញាថា “បុកគេស្លាប់ បង់លុយ ហើយរួចខ្លួន គឺលែងមានទៀតហើយ”។ ដែលជាចំណុចរសើបមួយនៅក្នុងសង្គម ខណៈដែលពលរដ្ឋយល់ឃើញថាការដាក់ទោសពាក់ព័ន្ធបទល្មើសចរាចរណ៍នៅមានកម្រិតស្រាល និងជាបទល្មើសឆក់យកជីវិតមនុស្សជាប្រចាំថ្ងៃ។
សំណុំរឿងគ្រឿងញៀន គឺគ្មានទិន្ន័យតួលេខដែលបង្ហាញអំពីសំណុំរឿងដោះស្រាយ គ្រាន់តែមានការណែនាំជាច្រើនដោយប្រកាន់គោលការណ៍តម្លាភាព ម៉ឺងម៉ាត់ និងត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ និង ស្អាតស្អំ។
សំណុំរឿងក្មេងទំនើង រយៈពេល ៤៧ថ្ងៃ ពីថ្ងៃទី២៣ ខែឧសភា ដល់ ថ្ងៃទី១១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ គឺសាលាដំបូងបានចាត់ការសំណុំរឿង ២៩៧ មានជនសង្ស័យ ១៦១៦នាក់ ត្រូវអនុវត្តច្បាប់។ ប៉ុន្តែបើនៅក្នុងព័ត៌មានក្រសួងយុត្តិធម៌បង្ហាញថា ក្នុងចំណោមក្មេងចំនួន ១៦១៦ នាក់ ហើយតុលាការបានធ្វើការឃាត់ខ្លួនចំនួន ១១៧៧ នាក់។ ពាក្យថាឃាត់ខ្លួនអាចសំដៅដល់ មន្ត្រី ប៉ូលិស ព្រះរាជអាជ្ញា។ ចំណែកការឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ន គឺចៅក្រមស៊ើបសួរ។ គួរពិចារណាការប្រើប្រាស់ពាក្យ ឃាត់ខ្លួននេះ គឺបានត្រឹម ២៤ម៉ោង ហើយចាំបាច់ ២៤បន្ថែម។
ក្មេងទំនើង ១១៧៧នាក់ ដែលកំពុងឃាត់ខ្លួននេះ មិនកំណត់អំពីចំនួននីតិជន អនីតិជន ប្រភេទបទល្មើស និងការទទួលខុសត្រូវនៅឡើយទេ។ ជាពិសេស គឺកំណត់អំពីការដោះស្រាយចំពោះក្មេងៗនីមួយៗបានដល់ដំណាក់កាលមួយណានៃនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ ដើម្បីធានាសិទ្ធិក្មេងៗទាំងអស់ឱ្យឆាប់បានសមាហរណកម្មចូលក្នុងសង្គមវិញបានលឿង សំដៅគិតអំពីអនាគតក្មេងៗជាធំ។
ជុំវិញទិន្នន័យ និងឯកសាខាងលើឃើញពុំមានអង្គភាពសារព័ត៌មានធំៗ យកទៅផ្សព្វផ្សាយឱ្យមានការវែកញែក ពិភាក្សាច្រើនទេ ព្រោះអាចថាការរៀបចំលិខិតពិបាកអាន ពិបាកស្វែងយល់ ដែលជាគួរណាបែងចែកខ្លឹមសារលិខិតឱ្យតាមប្រភេទរឿង សរសេរលម្អិតឱ្យច្បាស់ ចៀសវាងការការញាត់ចូលក្នុងលិខិតតែមួយ។
ផ្នែកតាមឯកសារស្តីពី ខ្លឹមសារសង្ខេបប្រតិបត្តិស្តីពីសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីហិរញ្ញវត្ថុសម្រាប់ការគ្រប់គ្រង ឆ្នាំ២០២៤ ទំព័រ១៧ ចេញដោយក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ បានកំណត់ថា៖ «ការបន្តពង្រឹង និង លើកកម្ពស់គុណភាព និងប្រសិទ្ធភាពនៃប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ ត្រូវបានគ្រោងថវិកាចំនួន ១០,៣ ប៊ីលានរៀល, សមមូលនឹងប្រមាណ ២,៥ លានដុល្លារអាមេរិក»។