ការលើកឡើងចម្រុះគ្នារបស់ស្ថាប័នតុលាការ រាជរដ្ឋាភិបាល និងរវាងអង្គការសង្គមស៊ិវិល ស្ថានទូតអាមេរិក ចំពោះការចោទ និងឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្នលើលោក ម៉ិច ដារ៉ា អ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យ ពាក់ព័ន្ធបទល្មើសញុះញង់បង្កឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានចេញថ្ងៃទ១ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៤ បង្ហាញថាលោក ម៉ិច ដារ៉ា ត្រូវបានសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញចោទប្រកាន់ និងឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្នពីបទល្មើសញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរ ធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម ប្រព្រឹត្តនៅរាជធានីភ្នំពេញ និងបណ្តាញសង្គម កាលពីអំឡុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៤។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានខាងលើបង្ហាញពីអង្គហេតុបទល្មើសញុះញង់ថាលោក ម៉ិច ដារ៉ា បានបង្ហោះសារ ភ្ជាប់ជាមួយរូបភាពកាត់តរមណីយដ្ឋានបាភ្នំ ត្រូវបានវាយកម្ទេចចោល បំភ្លៃការពិត ក្នុងចេតនាទុច្ចរិត ញុះញង់ បញ្ចុះកំហឹងឱ្យប្រជាពលរដ្ឋមានការភាន់ច្រឡំមកលើការដឹកនាំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល តាមបណ្តាញសង្គមFacebook, Twitter, Telegrame, whatsapp, និងSignal។ បើចូលទៅក្នុងហ្វេសប៊ុករបស់លោក ម៉ិច ដារ៉ា ពុំឃើញ ឬត្រូវបានលុបចោល តែនៅក្នុងផេកហ្វេសប៊ុកព្រះខ័នទើបមានរូបភាព និងអក្សរយ៉ាងខ្លីបំផុតថា ការអភិវឌ្ឍន៍ដ៏អស្ចារ្យ។
គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា នៅថ្ងៃទី៣០ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៤ ពេលដែលចាប់ខ្លួនលោក ម៉ិច ដារ៉ា ខេមបូចាបានទាក់ទងទៅអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ រាប់ចាប់តាំងពី នគរបាល កងរាជអាវុធហត្ថ រហូតដល់ មន្ត្រីពន្ធនាគារ តែមិនទាន់ទទួលបានការឆ្លើយតបនៅឡើយ រីឯស្នងការខេត្តកោះកុង និងខេត្តព្រះសីហនុ អះអាងថា មិនបានទទួលព័ត៌មានពីការចាប់ខ្លួននេះទេ។
បើពិនិត្យលើការអនុវត្តច្បាប់ និងនីតិវិធីតុលាលើអ្នកសារព័ត៌មានលោក ម៉ិច ដារ៉ា គឺមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ចាប់ខ្លួននៅខេត្តកោះកុង ថ្ងៃទី៣០ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៤, ចោទប្រកាន់ពីបទល្មើសញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម ព្រមទាំងឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ន នៅថ្ងៃទី១ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៤ គឺបើពេលត្រឹមតែ ២ ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ។
យោងតាម ខេមបូចា បង្ហាញថាលោក ម៉ិច ដារ៉ា ជាអ្នកសារព័ត៌មាន ដែលរាយការណ៍យ៉ាងសកម្មពីការជួញដូរមនុស្ស និងការឆបោកតាមប្រព័ន្ធអនឡាញនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងនៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣ លោកបានឈ្នះពានរង្វាន់របស់ក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកស្តីពីការរាយការណ៍នៃអំពើជួញដូរមនុស្ស។
បើលើកឡើងពីការជួញដូរមនុស្ស និងការឆបោកតាមប្រព័ន្ធអនឡាញនៅកម្ពុជា កាលពីដើមខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៤ រតនាគារសហរដ្ឋអាមេរិក បានចោទប្រកាន់ និងដាក់ទណ្ឌកម្មលើក្រុមហ៊ុនមួយចំនួនរបស់លោក លី យ៉ុងផាត់ថា ដោយចោទថាជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ ដូចជាការជួញដូរមនុស្ស និងពលកម្មដោយបង្ខំក្នុងប្រតិបត្តិការបោកប្រាស់តាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណែត។ ប៉ុន្តែលោក ហ៊ុន ឡាក់ អ្នកនាំពាក្យសមាគមឧកញ៉ាកម្ពុជា បានប្រាប់វិទ្យុបារាំងអន្ដរជាតិRFI ថាមិនជឿជាក់លើ លោក លី យ៉ុងផាត់ ធ្វើសកម្មភាពជួញដូរមនុស្សដ៏អាក្រក់បែបនោះឡើយ ហើយការចោទពីអាមេរិកគ្មានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់។
ក្រោយពីការចោទប្រកាន់ និងឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្នលើលោក ម៉ិច ដារ៉ា មក សម្រាប់លោក ប៉ែន បូណា អ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាលលើកឡើងពី អ្នកបង្កើតព័ត៌មានក្លែងក្លាយដើម្បីញុះញង់ឱ្យពលរដ្ឋមានកំហឹងជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាល ប៉ុន្តែពុំមានឈ្មោះលោក ម៉ិច ដារ៉ា នៅក្នុងអត្ថបទដ៏វែងឡើយ។
ជុំវិញសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌរបស់លោក ម៉ិច ដារ៉ា ជាអ្នកសារព័ត៌មាន ឃើញថាក្រសួងព័ត៌មាន ចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ ៥ចំណុច ថា អង្គហេតុដែលបានចោទប្រកាន់មិនពាក់ព័ន្ធនឹងវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មានទេ, ប្រឆាំងនឹងព័ត៌មានក្លែងក្លាយដើម្បីធានាសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មានពិតនិងត្រឹមត្រូវរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និង ការពារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ សេចក្តីថ្លែងការណ៍ត្រង់ចំណុចទី៥ បង្ហាញថា សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅ កម្ពុជាក៏មិនមែនស្ថិតនៅលើបបូរមាត់របស់ជនបរទេសវាយតម្លៃដែរ។
បើផ្អែកតាម អង្គការអ្នកសារព័ត៌មានគ្មានព្រំដែន កម្ពុជាជាប់លេខរៀងទី១៥១ ក្នុងចំណោម ១៨០ប្រទេស នៃ សេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោក ឆ្នាំ២០២៤។ អង្គការនេះបន្ថែមថា សេរីភាពសារព័ត៌មានជាធាតុផ្សំដ៏សំខាន់មួយនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងនីតិរដ្ឋ។
ក្នុងព័ត៌មានអន្តរជាតិ ឃើញថាសារព័ត៌មានបរទេសមួយចំនួនចុះផ្សាយពីការចាប់ខ្លួនអ្នកសារព័ត៌មាន ឈ្មោះ ម៉ិច ដារ៉ា ដែលមានដូចជា cnn, bbc, apnews, reuters, skynews, france24 thenewsyorktime, thediplomat, theguardian, theaustralian, និងផ្សេងៗជាច្រើនទៀត។
ចំណែកស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា លើកឡើងថា មានការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង ចំពោះការចាប់ខ្លួនលោក ម៉ិច ដារ៉ា ជាអ្នកសារព័ត៌មានដែលមានការគោរពពីអន្តរជាតិ ហើយសូមអំពាវនាវឱ្យមានការដោះលែងរូបលោក ម៉ិច ដារ៉ា ហើយលើកទឹកចិត្តឱ្យអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចទទួលស្តាប់នូវសំឡេងនិងគំនិតចម្រុះ ព្រមទាំងជំរុញឱ្យមានសារព័ត៌មានឯករាជ្យនិងមានសេរីភាព។
បើពិនិត្យលើសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរបស់សហគមន៍ ស្ថាប័នសារព័ត៌មាន និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលសរុប ៤៦ អង្គភាព មានគោលបំណងសូមអំពាវនាវឱ្យមានការដោះលែងអ្នកសារព័ត៌មាន លោក ម៉ិច ដារ៉ា ជាបន្ទាន់ ដែលត្រូវបានសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញចោទប្រកាន់ពីបទល្មើសញុះញង់ និងឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ន ដោយសារយល់ថាការព្យាយាមបំបិទសំឡេងអ្នកសារព័ត៌មានដ៏លេចធ្លោ និង សកម្មម្នាក់ក្នុងការស្រាវជ្រាវ និងតែងតែអំពាវនាវឱ្យអាជ្ញាធរទទួលខុសត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ ក្នុងករណីរំលោភសិទ្ធិមនុស្សជាច្រើន ។
ចំពោះលោក សយ សុភាព លើកឡើងថាសូមអំពាវនាវលោករដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងព័ត៌មាន ជួយពិនិត្យតាមផ្លូវច្បាប់ស្តីពីរបបសារព័ត៌មានឆ្នាំ១៩៩៥ ដើម្បីឱ្យ មានសេរីភាពរួចពីការចោទប្រកាន់ចំពោះលោក ម៉ិច ដារ៉ា ជាអ្នកសារព័តមានខំបំពេញតួនាទី។ ម្យ៉ាងទៀតក្រោយពេលមានវិធានការច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌលើលោក ម៉ិច ដារ៉ា គឺឃើញថាអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យជាច្រើនផ្តល់ទស្សនៈ និងចែករំលែងអំពីរឿងរ៉ាវនេះជាច្រើន។
លោក ម៉ិច ដារ៉ា ត្រូវបានឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ននៅពន្ធនាគារខេត្តកណ្តាល និងអាចនាំឱ្យលោក ជាប់ពន្ធនាគារចន្លោះពី៦ខែ ដល់ ២ឆ្នាំ ពីបទល្មើសញុះញង់បង្កឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានចេញថ្ងៃទ១ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៤ បង្ហាញថាលោក ម៉ិច ដារ៉ា ត្រូវបានសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញចោទប្រកាន់ និងឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្នពីបទល្មើសញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរ ធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម ប្រព្រឹត្តនៅរាជធានីភ្នំពេញ និងបណ្តាញសង្គម កាលពីអំឡុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៤។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានខាងលើបង្ហាញពីអង្គហេតុបទល្មើសញុះញង់ថាលោក ម៉ិច ដារ៉ា បានបង្ហោះសារ ភ្ជាប់ជាមួយរូបភាពកាត់តរមណីយដ្ឋានបាភ្នំ ត្រូវបានវាយកម្ទេចចោល បំភ្លៃការពិត ក្នុងចេតនាទុច្ចរិត ញុះញង់ បញ្ចុះកំហឹងឱ្យប្រជាពលរដ្ឋមានការភាន់ច្រឡំមកលើការដឹកនាំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល តាមបណ្តាញសង្គមFacebook, Twitter, Telegrame, whatsapp, និងSignal។ បើចូលទៅក្នុងហ្វេសប៊ុករបស់លោក ម៉ិច ដារ៉ា ពុំឃើញ ឬត្រូវបានលុបចោល តែនៅក្នុងផេកហ្វេសប៊ុកព្រះខ័នទើបមានរូបភាព និងអក្សរយ៉ាងខ្លីបំផុតថា ការអភិវឌ្ឍន៍ដ៏អស្ចារ្យ។
គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា នៅថ្ងៃទី៣០ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៤ ពេលដែលចាប់ខ្លួនលោក ម៉ិច ដារ៉ា ខេមបូចាបានទាក់ទងទៅអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ រាប់ចាប់តាំងពី នគរបាល កងរាជអាវុធហត្ថ រហូតដល់ មន្ត្រីពន្ធនាគារ តែមិនទាន់ទទួលបានការឆ្លើយតបនៅឡើយ រីឯស្នងការខេត្តកោះកុង និងខេត្តព្រះសីហនុ អះអាងថា មិនបានទទួលព័ត៌មានពីការចាប់ខ្លួននេះទេ។
បើពិនិត្យលើការអនុវត្តច្បាប់ និងនីតិវិធីតុលាលើអ្នកសារព័ត៌មានលោក ម៉ិច ដារ៉ា គឺមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ចាប់ខ្លួននៅខេត្តកោះកុង ថ្ងៃទី៣០ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៤, ចោទប្រកាន់ពីបទល្មើសញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម ព្រមទាំងឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ន នៅថ្ងៃទី១ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៤ គឺបើពេលត្រឹមតែ ២ ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ។
យោងតាម ខេមបូចា បង្ហាញថាលោក ម៉ិច ដារ៉ា ជាអ្នកសារព័ត៌មាន ដែលរាយការណ៍យ៉ាងសកម្មពីការជួញដូរមនុស្ស និងការឆបោកតាមប្រព័ន្ធអនឡាញនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងនៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣ លោកបានឈ្នះពានរង្វាន់របស់ក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកស្តីពីការរាយការណ៍នៃអំពើជួញដូរមនុស្ស។
បើលើកឡើងពីការជួញដូរមនុស្ស និងការឆបោកតាមប្រព័ន្ធអនឡាញនៅកម្ពុជា កាលពីដើមខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៤ រតនាគារសហរដ្ឋអាមេរិក បានចោទប្រកាន់ និងដាក់ទណ្ឌកម្មលើក្រុមហ៊ុនមួយចំនួនរបស់លោក លី យ៉ុងផាត់ថា ដោយចោទថាជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ ដូចជាការជួញដូរមនុស្ស និងពលកម្មដោយបង្ខំក្នុងប្រតិបត្តិការបោកប្រាស់តាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណែត។ ប៉ុន្តែលោក ហ៊ុន ឡាក់ អ្នកនាំពាក្យសមាគមឧកញ៉ាកម្ពុជា បានប្រាប់វិទ្យុបារាំងអន្ដរជាតិRFI ថាមិនជឿជាក់លើ លោក លី យ៉ុងផាត់ ធ្វើសកម្មភាពជួញដូរមនុស្សដ៏អាក្រក់បែបនោះឡើយ ហើយការចោទពីអាមេរិកគ្មានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់។
ក្រោយពីការចោទប្រកាន់ និងឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្នលើលោក ម៉ិច ដារ៉ា មក សម្រាប់លោក ប៉ែន បូណា អ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាលលើកឡើងពី អ្នកបង្កើតព័ត៌មានក្លែងក្លាយដើម្បីញុះញង់ឱ្យពលរដ្ឋមានកំហឹងជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាល ប៉ុន្តែពុំមានឈ្មោះលោក ម៉ិច ដារ៉ា នៅក្នុងអត្ថបទដ៏វែងឡើយ។
ជុំវិញសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌរបស់លោក ម៉ិច ដារ៉ា ជាអ្នកសារព័ត៌មាន ឃើញថាក្រសួងព័ត៌មាន ចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ ៥ចំណុច ថា អង្គហេតុដែលបានចោទប្រកាន់មិនពាក់ព័ន្ធនឹងវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មានទេ, ប្រឆាំងនឹងព័ត៌មានក្លែងក្លាយដើម្បីធានាសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មានពិតនិងត្រឹមត្រូវរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និង ការពារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ សេចក្តីថ្លែងការណ៍ត្រង់ចំណុចទី៥ បង្ហាញថា សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅ កម្ពុជាក៏មិនមែនស្ថិតនៅលើបបូរមាត់របស់ជនបរទេសវាយតម្លៃដែរ។
បើផ្អែកតាម អង្គការអ្នកសារព័ត៌មានគ្មានព្រំដែន កម្ពុជាជាប់លេខរៀងទី១៥១ ក្នុងចំណោម ១៨០ប្រទេស នៃ សេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោក ឆ្នាំ២០២៤។ អង្គការនេះបន្ថែមថា សេរីភាពសារព័ត៌មានជាធាតុផ្សំដ៏សំខាន់មួយនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងនីតិរដ្ឋ។
ក្នុងព័ត៌មានអន្តរជាតិ ឃើញថាសារព័ត៌មានបរទេសមួយចំនួនចុះផ្សាយពីការចាប់ខ្លួនអ្នកសារព័ត៌មាន ឈ្មោះ ម៉ិច ដារ៉ា ដែលមានដូចជា cnn, bbc, apnews, reuters, skynews, france24 thenewsyorktime, thediplomat, theguardian, theaustralian, និងផ្សេងៗជាច្រើនទៀត។
ចំណែកស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា លើកឡើងថា មានការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង ចំពោះការចាប់ខ្លួនលោក ម៉ិច ដារ៉ា ជាអ្នកសារព័ត៌មានដែលមានការគោរពពីអន្តរជាតិ ហើយសូមអំពាវនាវឱ្យមានការដោះលែងរូបលោក ម៉ិច ដារ៉ា ហើយលើកទឹកចិត្តឱ្យអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចទទួលស្តាប់នូវសំឡេងនិងគំនិតចម្រុះ ព្រមទាំងជំរុញឱ្យមានសារព័ត៌មានឯករាជ្យនិងមានសេរីភាព។
បើពិនិត្យលើសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរបស់សហគមន៍ ស្ថាប័នសារព័ត៌មាន និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលសរុប ៤៦ អង្គភាព មានគោលបំណងសូមអំពាវនាវឱ្យមានការដោះលែងអ្នកសារព័ត៌មាន លោក ម៉ិច ដារ៉ា ជាបន្ទាន់ ដែលត្រូវបានសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញចោទប្រកាន់ពីបទល្មើសញុះញង់ និងឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ន ដោយសារយល់ថាការព្យាយាមបំបិទសំឡេងអ្នកសារព័ត៌មានដ៏លេចធ្លោ និង សកម្មម្នាក់ក្នុងការស្រាវជ្រាវ និងតែងតែអំពាវនាវឱ្យអាជ្ញាធរទទួលខុសត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ ក្នុងករណីរំលោភសិទ្ធិមនុស្សជាច្រើន ។
ចំពោះលោក សយ សុភាព លើកឡើងថាសូមអំពាវនាវលោករដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងព័ត៌មាន ជួយពិនិត្យតាមផ្លូវច្បាប់ស្តីពីរបបសារព័ត៌មានឆ្នាំ១៩៩៥ ដើម្បីឱ្យ មានសេរីភាពរួចពីការចោទប្រកាន់ចំពោះលោក ម៉ិច ដារ៉ា ជាអ្នកសារព័តមានខំបំពេញតួនាទី។ ម្យ៉ាងទៀតក្រោយពេលមានវិធានការច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌលើលោក ម៉ិច ដារ៉ា គឺឃើញថាអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យជាច្រើនផ្តល់ទស្សនៈ និងចែករំលែងអំពីរឿងរ៉ាវនេះជាច្រើន។
លោក ម៉ិច ដារ៉ា ត្រូវបានឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ននៅពន្ធនាគារខេត្តកណ្តាល និងអាចនាំឱ្យលោក ជាប់ពន្ធនាគារចន្លោះពី៦ខែ ដល់ ២ឆ្នាំ ពីបទល្មើសញុះញង់បង្កឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍។